Türkiye Büyük Millet Meclisi

Türkiye Büyük Millet Meclisi
Tip
Tip	Tek Meclislilik
Başkanlık
Başkan	Köksal Toptan 19 Temmuz 2002
Yapısı
Üye	550
Siyasi partiler	Adalet ve Kalkınma Partisi Cumhuriyet Halk Partisi Milliyetçi Hareket Partisi Demokratik Sol Parti (
Seçim
Son seçimler	22 Temmuz  2007
Toplantı yeri
Büyük Millet Meclisi toplantı salonu, Ankara, Türkiye
Web sitesi
http://www.tbmm.gov.tr

Türkiye Cumhuriyeti

Bu şablon bir bölümünü gösterir Türkiye Cumhuriyeti'nin Devlet Yapısı

Politik Cumhurbaşkanı            Abdullah Gül Başbakanlık Recep Tayyip Erdoğan Bakanlar Kurulu Hükümet (29 Ağustos 2007 - ) Parlemento Köksal Toptan Siyasi partiler Seçimler Cumhurbaşkanlığı Seçimleri: 1923, 1927, 1931, 1935, 1938, 1939, 1943, 1946, 1950, 1954, 1957, 1961, 1966, 1973, 1980, 1989, 1993, 2000, 2007 Genel Seçimler:1946, 1950, 1954, 1957, 1961, 1965, 1969, 1973, 1977, 1983, 1987, 1991, 1995, 1999, 2002, 2007 Yerel Seçimler:1946, 1950, 1955, 1963, 1968, 1973, 1977, 1984, 1989, 1994, 1999, 2004 Halk Oylaması:1961, 1982, 1987, 1988, 2007 Uluslararası politikalar AB Adaylığı MGK Yasal Sistem Anayasa İnsan Hakları Laiklik Yasa Uygulaması Yönetim birimleri İller İlçeler Ayrıca bakınız: Bölgeler

Bu kutu: view • tartışma • değiştir

Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), Türkiye Cumhuriyeti'nin 23 Nisan 1920'de kurulmuş olan yasama organıdır.

Anayasanın 108'nci Maddesine göre, yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Milletvekili genel seçimleri, dört yılda bir, serbest, eşit, tek dereceli, genel oy esaslarına göre, yargı organlarının genel yönetim ve denetimi altında yapılır.

Milletvekili seçilebilmek için, en az ilköğretim mezunu olmak ve ayrıca, Anayasada yazılı diğer seçilme yeterliliklerine sahip olmak gerekir. TBMM üyeleri, yasama dokunulmazlığına sahiptir.

2008 yılı bütçesi kapsamında Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne öngörülen ödeneğin 370 milyon 168 bin YTL olduğu açıklandı.^[1]

Konu başlıkları [gizle] 1 Kuruluşu 2 Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin görev ve yetkileri 3 Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Yapısı 3.1 TBMM İçtüzüğü 3.2 TBMM Başkanlık Divanı 3.3 Siyasi Partilerin temsili 4 Yasama Dönemleri 5 Milletvekilleri Dağılımı 6 İllere Göre Milletvekili Dağılımı 7 İlgili konular 8 Notlar 9 Dış bağlantılar

Kuruluşu [değiştir]

Ana madde: Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kuruluşu

Atatürk, İstanbul'un işgalinden üç gün sonra, 19 Mart 1920 tarihli bildiriyi yayımladı. Bildiride, "Olağanüstü yetkiler taşıyan bir Meclisin Ankara'da toplanacağı, Meclis'e katılacak üyelerin nasıl seçilecekleri, seçimlerin engeç onbeş gün içinde yapılması gereği, kesin ve kararlı ifadelerle yer alıyordu".

23 Nisan 1920) tarihinde, Parlamento geleneklerine göre, en yaşlı üye olan Sinop Milletvekili Şerif Bey (1845), Başkanlık kürsüsüne çıktı ve konuşma yaparak Meclis'in ilk toplantısını açtı.

Bu Yüksek Meclisin en yaşlı üyesi sıfatıyla ve Allah'ın yardımıyla milletimizin iç ve dış tam bağımsızlık içinde alın yazısının sorumluluğunu doğrudan doğruya yüklenip, kendi kendisini yönetmeye başladığını bütün dünyaya ilan ederek, Büyük Millet Meclisi'ni açıyorum.

Bu açış konuşmasında, millî egemenliğe dayalı yeni Türk parlamentosunun adı da "Büyük Millet Meclisi" olarak konulmuştu. Bu ad herkesçe benimsedi. Daha sonra Atatürk'ün tüm konuşmalarında yer aldığı şekliyle ve ilk kez 8 Şubat 1921 tarihli Bakanlar Kurulu Kararnamesinde de yazılı olarak, "Türkiye Büyük Millet Meclisi" (TBMM) adı kalıcılık kazandı.

TBMM, 24 Nisan 1920 günü yaptığı ikinci toplantısında Mustafa Kemal Paşa'yı (Atatürk), başkanlığa seçti. Mustafa Kemal Paşa, kendi öncülüğünde kurulan TBMM'nin başkanlığını Cumhurbaşkanı seçildiği gün olan 29 Ekim 1923 tarihine kadar sürdürdü

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin görev ve yetkileri [değiştir]

TBMM'nin temel işlevi, tartışma ve değerlendirme ortamı içinde, kanun koymak kaldırmak yapmak ve yürütmeyi denetlemektir. Meclisin tüm çalışmaları, kendi yaptığı İçtüzük hükümlerine göre yürütülür.

Anayasaya göre, TBMM'nin görev ve yetkileri genel olarak şöyledir :

· Kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak; Bakanlar Kurulunu ve Bakanları denetlemek;

· Bakanlar Kuruluna belli konularda kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi vermek;

· Bütçe ve kesinhesap kanun tasarılarını görüşmek ve kabul etmek;

· Para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek;

· Milletlerarası antlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak;

· Anayasanın 14 üncü maddesindeki fiillerden dolayı hüküm giyenler hariç olmak üzere, genel ve özel af ilanına, mahkemelerce verilip kesinleşen ölüm cezalarının yerine getirilmesine karar vermek;

· Anayasanın diğer maddelerinde öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek.

Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Yapısı [değiştir]

Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, seçildikleri bölgeyi veya kendilerini seçenleri değil, bütün Milleti temsil ederler.

Millet Meclisi üyeleri, göreve başlarken aşağıdaki şekilde andiçerler :

“Devletin varlığı ve bağımsızlığını, vatanın ve milletin bölünmez bütünlüğünü, milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğini koruyacağıma; hukukun üstünlüğüne, demokratik ve lâik Cumhuriyete ve Atatürk ilke ve inkılaplarına bağlı kalacağıma; toplumun huzur ve refahı, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerden yararlanması ülküsünden ve Anayasaya sadakattan ayrılmayacağıma; büyük Türk Milleti önünde namusum ve şerefim üzerine andiçerim.”

Her 5 yılda bir yapılması öngörülen Milletvekilliği Genel Seçimleri ile her ilden yasalarda belirtilen miktarda üye Yüksek Seçim Kurulu kararı ile mazbata alarak Meclis üyeliğine hak kazanırlar.

Siyasi partiler mecliste elde ettikleri koltuk sayısına göre Hükûmet, ana muhalefet ve muhalefet olarak görev alırlar.

TBMM İçtüzüğü [değiştir]

5 Mart 1973 tarihinde 584 sayılı karar numarası ile Resmî Gazete'nin 13 Nisan 1973 tarihli 14506'ıncı sayısında yayınlanan karar ile belirlenen içtüzük TBMM'nin yapısı ve işleyişini tarif etmektedir.

Her yeni yasama döneminde Başkanlık seçimi yapılıncaya değin en yaşlı üye Başkan, en yaşlı ikinci üye Başkanvekilliği yapar. Bir yasama döneminde 2 defa başkanlık seçimi yapılır. İlkinde 2 ikincisinde 3 yıllığına başkan seçilir. TBMM Başkanı Cumhurbaşkanı'na gerekli hallerde vekalet eder.

21 Ekim 2007 Tarihli Referandumla genel seçimlerin 4 yılda bir yapılması benimsendi.

TBMM Başkanlık Divanı [değiştir]

Bir Başkan; dört başkanvekili; yedi kâtip üye; üç idare amirinden kurulur.

 

Siyasi Partilerin temsili [değiştir]

Ana madde: Türkiye'deki siyasi partilerin listesi

Türkiye'nin en eski partisi ise 21 Mayıs 1889’da İttihad-ı Osmani adı altında padişah II. Abdülhamit'i tahttan indirmek amacıyla kurulan dernektir. Sonradan İttihat ve Terakki Cemiyeti adını alan bu örgüt II. Meşrutiyet'in ilanının ardından 18 Ekim-8 Kasım 1908 tarihleri arasında toplanan kongresinde siyasi fırka (parti) haline geldiğini ilan etti.

TBMM'de en az yirmi milletvekili ile temsil edilen siyasî partiler grup kurma hakkına sahiptir. Genel seçimlerde Milletvekili çıkartan ancak grup kurmak için yeter sayıya sahip olmayan siyasi partiler TBMM Başkanlık Divanı, TBMM Danışma Kurulu ve komisyonlarda temsil edilemezler.

 

Yasama Dönemleri [değiştir]

TBMM'nin tarihçesi, kurulduğu 23 Nisan 1920 tarihinden 2007 yılına kadar 23 yasama dönemine ayrılır. Bu dönemler aşağıdaki şekildedir:

• TBMM 1. Dönem: 23 Nisan 1920 - 29 Ekim 1923
• TBMM 2. Dönem: 29 Ekim 1923 - 2 Ağustos 1927
• TBMM 3. Dönem: 2 Ağustos 1927 - 26 Mart 1931
• TBMM 4. Dönem: 4 Mayıs 1931 - 23 Aralık 1934
• TBMM 5. Dönem: 1 Mart 1935 - 27 Aralık 1938
• TBMM 6. Dönem: 3 Nisan 1939 - 15 Aralık 1943
• TBMM 7. Dönem: 8 Mart 1944 - 14 Haziran 1946
• TBMM 8. Dönem: 5 Ağustos 1946 - 24 Mart 1950
• TBMM 9. Dönem: 22 Mayıs 1950 - 12 Mart 1954
• TBMM 10. Dönem: 14 Mayıs 1954 - 12 Eylül 1957
• TBMM 11. Dönem: 1 Şubat 1958 - 27 Mayıs 1960
• TBMM 27 Mayıs Dönemi Kurucu Meclisi: 6 Ocak 1961 - 25 Ekim 1961
• TBMM 12. Dönem(*) : 25 Ekim 1961 - 10 Ekim 1965
• TBMM 13. Dönem(*) : 22 Ekim 1965 - 12 Ekim 1969
• TBMM 14. Dönem(*) : 12 Ekim 1969 - 14 Ekim 1973
• TBMM 15. Dönem(*) : 14 Ekim 1973 - 5 Haziran 1977
• TBMM 16. Dönem(*) : 5 Haziran 1977 - 12 Eylül 1980
• TBMM 12 Eylül Dönemi Danışma Meclisi: 25 Ekim 1981 - 14 Ekim 1983
• TBMM 17. Dönem: 24 Kasım 1983 - 29 Kasım 1987
• TBMM 18. Dönem: 14 Aralık 1987 - 20 Ekim 1991
• TBMM 19. Dönem: 6 Kasım 1991 - 24 Aralık 1995
• TBMM 20. Dönem: 8 Ocak 1996 - 18 Nisan 1999
• TBMM 21. Dönem: 2 Mayıs 1999 - 3 Kasım 2002
• TBMM 22. Dönem: 14 Kasım 2002 - 22 Temmuz 2007
• TBMM 23. Dönem 4 Ağustos 2007 -

(*) 1961'den itibaren sıralama 1'den başlatılmış (12. yerine 1. Dönem, 13. yerine 2. Dönem gibi...), 1983 sonrasında Meclis'in kuruluşundan (1920'den) hareket eden sıralamaya geri dönülmüştür.

Milletvekilleri Dağılımı [değiştir]

Ana madde: 2007 Türkiye Cumhuriyeti Milletvekili Genel Seçimleri

Parti	Yasama dönemi başlangıç[2]	şu an Mart 2009[3]	gelen	giden	fark
Adalet ve Kalkınma Partisi	341	338	-	3. Gül 5. Yağmurdereli 6. Öztürk	-3
Cumhuriyet Halk Partisi	99	98	−	2. Yetenç	-1
Milliyetçi Hareket Partisi	71	69	−	1. Özönder 7. Aktan	-2
Demokratik Toplum Partisi	20	21	4. Geylani	−	+1
Demokratik Sol Parti	13	13	−	−	±0
Özgürlük ve Dayanışma Partisi	1	1	−	−	±0
Büyük Birlik Partisi	1	1	−	−	±0
Bağımsız	4	5	2. Yetenç 6. Öztürk	4. Geylani	+1
Boş	0	4	1. Özönder 3. Gül 5. Yağmurdereli 7. Aktan
Toplam	550	546	3	7	−4

Kaynak: [1] [2]

1. Mehmet Cihat Özönder 27. Temmuz 2007 tarihinde bir trafik kazasında hayatını kaybetti ^[4]
2. Erdoğan Yetenç 10. Ağustos 2007 tarihinde CHP´den istifa etti. ^[5]
3. Abdullah Gül 28. Ağustos 2007 tarihinde T.C. Cumhurbaşkanı seçildi. ^[6]
4. Siyasi yasağı sona eren Hakkari Milletvekili Hamit Geylani, DTP'nin 2'nci olağan büyük kongresinde (20 Temmuz 2008) DTP'ye katıldı. ^[7]
5. Osman Yağmurdereli 2 Ağustos 2008 tarihinde vefat etti
6. Yozgat Milletvekili Mehmet Yaşar Öztürk, 25 Eylül 2008 tarihinde AKP'den istifa etti.
7. İstanbul Milletvekili Gündüz Aktan 19 Kasım 2008 tarihinde vefat etti.

İllere Göre Milletvekili Dağılımı [değiştir]

İlgili konular [değiştir]

• Türk Kurtuluş Savaşı
• Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin kuruluşu
• 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı

 

Notlar [değiştir]

Dış bağlantılar [değiştir]

• TBMM resmî sitesi
• TBMM Başkanları